Test obiektywu Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8

Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8, to jeden z dwóch najdoskonalszych obiektywów makro, z jakimi miałem do czynienia (drugi to VOIGTLÄNDER Macro APO-Lanthar 125mm F/2.5 SL). Jest ostry już od pełnego otworu przysłony, ma świetną korekcję aberracji chromatycznej, sferycznej, dystorsji i winietowania, znakomity mikrokontrast, przenoszenie barw i oddanie najdrobniejszych szczegółów a także delikatność rysunku i piękne bokeh. Szkoda, że sam z siebie daje jedynie skalę odwzorowania 2:1 a do uzyskania skali 1:1 konieczna jest niezwykle rzadka i bardzo droga nasadka ELPRO, którą mnie udało się w miarę udatnie zastąpić soczewką Canon 500D. Przeostrzenie od nieskończoności do minimalnej odległości fotografowania wymaga obrotu o rekordowe 710°, co może być kłopotliwe przy stosowaniu obiektywu do portretów, ale gwarantuje niespotykaną precyzję w makrofotografii. To jeden z najdoskonalszych obiektywów w historii sprzętu, ale do dość specjalistycznych zastosowań. Artkuł zawiera zdjecia obiektywu, a także zdjęcia testowe, zdjęcia przykładowe oraz galerie zdjęć wykonanych testowanym obiektywem. Zdjęcia testowe oraz zdjęcia do większości galerii zrobiłem pełnoklatkowym bezlusterkowcem Nikon Z6 podłączonym do obiektywu dwoma adapterami: TTArtisan Leica M – Nikon Z oraz K&F Concept Leica R – Leica M. Wyjątek stanowi jedna galerii zdjęć zrobionych przez mnie aparatem Sony a7 oraz dwie galerie zdjęć wykonanych przez Aleksandrę Stodulską: jedna aparatem Leica R6 na filmie Ilford FP4 Plus 125 a druga bezlusterkowcem Sony a7R IV. 

Obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; odległość ostrzenia ustawiona na nieskończoność

Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 to jeden z kilku powodów, dla których warto poświęcić większą uwagę pozostałościom od dawna nie produkowanego systemu Leica R. To prawdziwa perełka i jeden z najlepiej skorygowanych obiektywów, jakie Leica stworzyła, o czym może świadczyć fakt, że firma używała właścnie tej optyki do testowania rozdzielczości materiałów srebrowych. Sam z siebie daje maksymalną skalę odzworowania 1:2, a z dedykowną nasadką ELPRO skala wzrasta do 1:1. W porówaniu z krótszym bratem, Leica Macro-Elamritem-R 60mm f/2.8, “setka” wyróżnia się świetną korekcją apochromatyczną. Umieszczenie szkła o anomalnej dyspersji w obiektywie o ogniskowej 100mm było świetną decyzją producenta, podjętą w czasach, gdy korekcja apochromatyczna była zastrzeżona dla znacznie dłuższych ogniskowych.

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8

Dane techniczne obiektywu Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8:

Producent Leica
Projektant Wolfgang Vollrath
Mocowanie Leica R
Ogniskowa 100 mm
Jasność f/2.8
Pole widzenia po przekątnej 24 stopnie
Minimalna odległość ustawiania ostrości 45 cm / 30 cm z ELPRO 1:2-1:1
Maksymalna skala odwzorowania 1:2 / 1:1 z ELPRO 1:2-1:1
Zakres wartości przysłony (zaskoki co pół działki) F/2.8-22
Liczba listków przysłony 7
Konstrukcja 8 soczewek / 6 grup
Rozmiar filtra / osłona przeciwsłoneczna E 60 / wbudowana teleskopowa
Ustawianie ostrości Ręczne
Średnica /  długość 73 mm / 104,5 mm
Waga 760 g
Data premiery 1987 r.
Data zakończenia produkcji 2009 r.
Liczba wyprodukowanych sztuk Ponad 20000

Obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8

Mechanika

Mechanicznie to dziedzictwo czasów niesłusznie minionych. Obiektyw jest zbudowany jak przysłowiowy czołg, idealnie spasowany i nie znajdziemy luzów nękających większość obecnej optyki z autofokusem. Pierścień ustawiania ostrości pracuje z dość dużym oporem, a przeostrzenie od nieskończoności do minimalnej odległości fotografowania wymaga obrotu o rekordowe 710°; i jedno i drugie może być nieco kłopotliwe przy stosowaniu obiektywu do portretów, ale gwarantuje niespotykaną precyzję w makrofotografii, a to jest jego podstawowe zastosowanie.

Obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; zmiana długości przy przeostrzaniu od nieskończoności do minimalnej odległości fotografowania i wysunięciu wbudowanej osłony przeciwsłonecznej

Przeostrzanie od nieskończoności powoduje dość znaczne wydłużanie obiektywu a doskonale grawerowana skala na tubusie pokazuje aktualną skalę odwzorowania.

Obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; grawerowane oznaczenia w tym pokazujące aktualną skalę odwzorowania

Obiektyw ma dość złożony system korekcji wad optycznych przy zmianie odległości fotografowania, w trakcie której porusza się przednia grupa złożona z 6 soczewek natomiast tylna grupa (dwie soczewki) zostaje zawsze w tej samej odległości od płaszczyzny materiału srebrowego/matrycy, co wyjaśnia dlaczego ELPRO jest nakręcane z przodu a odradzane jest stosowanie pierścieni pośrednich/mieszka dla zwiększenia skali odwzorowania.

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 z soczewką Canon Close-up lens 500 D

Dane techniczne nasadki ELPRO 1;2-1:1:

Opis: Nasadka ELPRO 1:2-1:1 do obiektywu Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8

Daty produkcji: lata 1987-2009

Liczba soczewek/grup – 3/3

Powiększenie – 2x

Maksymalna skala powiększenia – 1:1

Mocowanie – E 60

Materiały – Anodyzowane aluminium i szkło optyczne

Akcesoria – Osłona przeciwsłoneczna

Długość – 56 mm / 36 mm (z/bez osłony przeciwsłonecznej)

Maksymalna średnica – 68 mm

Waga – 190 g

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 z soczewką Canon Close-up lens 500 D

Jak już pisałem dla osiągnięcia skali odwzorowania 1:1 Leica produkowała nakręcaną z przodu nasadkę ELPRO 1:2-1:1.  Jest równie rzadka, co droga, więc postanowiłem znaleźć jakiś jej substytut “dla ubogich” i mój wybór padł na – wcale nie tak tanią, ale nadal przystępną cenowo w porównaniu do ELPRO –  dwuelementową soczewkę z korekcją apochromatyczną Canon Close-up lens 500 D. Mój egzemplarz ma średnicę mocowania 77mm i do założenia soczewki na obiektyw konieczne było zastosowanie dwóch pierścieni pośrednich (60mm-67mm; 67mm-77mm).

Optyka

Przy pełnym otworze przysłony ostrość oraz kontrast są na bardzo wysokim poziomie a przenoszenie szczegółów – niezwykłe. To jest obiektyw idealnie skorygowany przy f/2.8 a najlepszym wyznacznikiem takiego poziomu korekcji jest fakt, że już przy f/5.6 pojawia się efekt dyfrakcji a przymykanie nie poprawia ostrości.

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8, pełen kadr do testu ostrości, kontrastu, aberracji sferycznej i przenoszenia szczegółów

Tylko najlepsze obiektywy tak szybko „łapią” dyfrakcję. Przy pełnym otworze przysłony nie widać także aberracji sferycznej. Jedyny negatywny efekt skomplikowanego systemu ustawiania ostrości przy zmianie odległości fotografowania polega na tym, że przy maksymalnej skali odwzorowania ogniskowa się nieco skraca – do około 90 mm. Dla przypomnienia: przy przeostrzaniu dwie tylne soczewki pozostają nieruchome, a przemieszcza się grupa przednich sześciu soczewek.

Środek Brzeg
f/2.8
f/4
f/5.6

Obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 może być bez wahania stosowany w fotografii architektury i do wykonywania reprodukcji ponieważ dystorsja praktycznie nie występuje.

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; dystorsja a raczej jej brak

Winietowanie przy pełnym otworze przysłony jest niewielkie – na poziomie 2/3 EV, i w praktycznych zastosowaniach nie stanowi żadnego problemu.

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; winietowanie przy f/2.8

Szkło o anomalnej dyspersji w konstrukcji zapewnia znakomitę korekcję aberracji chromatycznej już od pełnego otworu przysłony.

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; przysłona f/2.8

Głęboko osadzona przednia soczewka, wbudowana teleskopowa osłona przecisłoneczna oraz dobre powłoki przeciodoblaskowe składają się na świetną pracę obiektywu Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 pod światło.

Aparat Nikon Z6; obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; przysłona f/2.8

Obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2,8 ma doskonałe bokeh a idealnej ostrości przy f/2,8 towarzyszą płynne przejścia tonalne w nieostrościach.

W każdej beczce miodu znajdzie się łyżka dziegciu, i tak też jest w przypadku obiektywu Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8. Przysłona jest 7-listkowa a blaszki nie są zaokrąglone; przez to po przymknięciu nieostrości nabierają wielokątnych kształtów.

Obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8; 7-listkowy mechanizm przysłony

To, co jest idealne dla precyzyjnego ustawienia ostrości w makrofotografii, czyli bardzo długi “rzut” pierścienia ostrzenia (przypominam, że pełne przeostrzenie od nieskończoności do 45 cm wymaga obrotu o 710°!), stanowi pewien ergonomiczny “zgrzyt” przy tworzeniu, na przykład, portretów. Niemniej jednak jakość obrazu nawet przy pełnym otworze przysłony jest doskonała również poza zakresem makro.

Kolejne dwie galerie zdjęć wykonanych przez Alsksandrę Stodulską pokazują dobitnie jak świetnie obiektyw Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 sprawdza się przy tworzeniu portretów ludzi. Pierwsza galeria jest szczegółnie ciekawa, bo Ola zrobiła zdjęcia jednym z aparatów dla których ten aparat powstał – Leica R6, na materiale srebrowym Inford FP4 Plus 125. Na zdjęciach: Sandra i Paweł.

Galeria zdjęć zrobionych przez Olę obiektywem Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 i aparatem Sony a7R IV. Na zdjęciach: Sandra.

Mając świadomość, że  wychodzę poza optymalny zakres pracy obiektywu Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8, wykonałem też serię zdjęć na mieszku Leica Universal Focusing Bellows R, ze skalą odwzorowania powyżej 1:1.

Nie będę idealizował systemu lustrzankowego Leica R i twierdził, że w całości był wspaniały i zasługuje na najwyższą uwagę. Niektóre jego elementy był bardzo przeciętne, niektóre wręcz nieudane, ale nie zgodzę się z tymi, którzy go całkowicie skreślają twierdząc, że prawdziwa Leica to system M. Wśród obiektywów Leica R jest kilka absolutnych perełek i do nich z pewnością zalicza się testowany tutaj przeze mnie Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8, obiektyw wprowadzony na rynek 34 lata temu, który zbliżył się w rzadko spotykanym stopniu do definicji optyki idealnej. Na to wskazuje idealna korekcja przy pełnym otworze przysłony utrzymująca się właściwie bez zmian przy przymykaniu i dyfrakcja wkraczająca już przy f/5,6. Fantastycznej ostrości przy f/2,8 towarzyszy piekne bokeh. Świetny mikrokontrast zapewnia rzadko spotykane oddanie wszystkich detali a obraz jest jednocześnie ostry i łagodny. Oczywiście bardzo długi rzut ruchu pierścienia ostrości sprawia, że od strony ergonomii nie jest to obiektyw idealny do szybkiej pracy z ręki a 7 prostych listków przysłony przekłada się na wielokątne oddanie nieostrych punktów światła po mocniejszym przymknięciu. Jednak w dość wyspecjalizowanym zastosowaniu do zdjęć z bliska i w zakresie makro ze statywu Leica APO-Macro-Elmarit-R 100mm f/2.8 oferuje niezrównane walory, i to nadal, po tylu latach od premiery. Jest jak dobre wino: dojrzewa z gracją.

Selfie_jarek_brzezinski

Jarosław Brzeziński

Jarosław Brzeziński, ur. 1962 r., fotograf, malarz i tłumacz z tytułem magistra filologii angielskiej.
Blog pod adresem: https://towarzystwonieustraszonychsoczewek.blogspot.com/
W roku 2005 opublikował książkę “Canon EOS System”.
W latach 1998- 2009 odpowiedzialny w UKIE za tłumaczenia wszystkich dokumentów związanych z akcesją oraz członkostwem Polski w UE.
W latach 1996- 2011 redaktor i autor setek artykułów na temat sprzętu fotograficznego i fotografii dla czołowych miesięczników branżowych.
W latach 1987-1998 pracował jako nauczyciel angielskiego.
W latach 1994-1996 pracował jako freelancing copywriter dla Ogilvy & Mather.
Od 12 lat jest głównym ekspertem ds. tłumaczeń w Centrum Europejskim Natolin.
Od 25 lat pracuje jako zawodowy fotograf ślubny, reklamowy, reklamowy, eventowy, przemysłowy, korporacyjny oraz portrecista, zarówno w studio jak i w terenie.
Od 30 lat pracuje jako tłumacz polsko-angielski oraz angielsko-polski dla czołowych firm i organizacji.

InterFoto.eu
InterFoto.eu

Tworzymy jeden z najstarszych sklepów fotograficznych w Polsce. Powstał on z pasji fotografowania. Jesteśmy pasjonatami fotografii i sprzętu fotograficznego. Działamy na rynku fotograficznym nieprzerwanie od roku 1995.

Artykuły: 933

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *