Sprawdzanie przebiegu aparatów

Aparat fotograficzny jest jak samochód: pewne mechaniczne części mają przewidzianą przez producenta liczbę cykli, jaką mogą wykonać zanim „wyzioną ducha”. Do takich części należy migawka aparatu. Zależnie od producenta i klasy aparatu, takie spodziewane średnie przebiegi migawki mogą wahać się w zakresie od 50-100 tysięcy cykli w sprzęcie amatorskim do 200-400 tysięcy cykli w aparatach zawodowych. Zatem wiedza o faktycznym przebiegu migawki jest ważna dla użytkownika, który zamierza dalej korzystać ze swojego aparatu, ale także dla (uczciwego) sprzedającego i kupującego. Migawka osiągająca przebieg zbliżony do przewidzianej przez producenta maksymalnej liczby cykli migawki może „paść” w każdej chwili i wymagać kosztownej wymiany. Oczywiście zależnie od sposobu eksploatacji, wad materiałowych, czy zdarzeń losowych migawka może nie osiągnąć przewidzianego dla danego modelu przebiegu; zdarzają się też przypadki odwrotne czyli migawek działających dłużej niż producent przewidział. Czasem migawka nie “pada” całkowicie tylko zaczyna wadliwie pracować. Ani jednego ani drugiego nie chcemy w trakcie wykonywania ważnych zdjęć.

Zatem zrobimy krótki przegląd sposobów samodzielnego sprawdzenia przebiegów migawek aparatów z najważniejszych systemów. Podkreślam słowo “samodzielnego”, a nie poprzez autoryzowany serwis. I w tym kontekście od razu informuję, że pomijam aparaty Fujifilm i Leica, bo w nich rzeczywisty przebieg można sprawdzić wyłącznie w autoryzowanym serwisie. Jest jeszcze inna kwestia, którą warto podkreślić w kontekście opierania zakupu używanego aparatu cyfrowego na samym przebiegu migawki. Otóż jeśli sprzęt służył wyłącznie do standardowego fotografowania, może to być dobry wskaźnik jego zużycia. Ale jeśli aparat był intensywnie używany do filmowania lub wykonywania bardzo długich ekspozycji, matryca może być zużyta i mieć sporo martwych pikseli, mimo niskiego przebiegu migawki. Filmowanie i długie ekspozycje to duże obciążenie dla matrycy a jednocześnie każdorazowo są rejestrowane jako pojedynczy cykl migawki.

Zanim sprawdzimy przebieg aparatu, zacznijmy od odnalezienia informacji o przewidywanej przez producenta żywotności migawki naszego modelu. Można zacząć od strony internetowej producenta – niektórzy podają spodziewaną liczbę cykli danych modeli aparatów. Jeśli nie znajdziemy tam poszukiwanych informacji, możemy wpisać w wyszukiwarkę internetową nazwę swojego modelu aparatu i frazę w stylu „przewidywana żywotność migawki”, a najlepiej od razu po angielsku “shutter life expectancy”. To powinno pomóc. Dodatkowo jednak warto śledzić fora dyskusyjne, na których użytkownicy dzielą się doświadczeniami, bo rzeczywista żywotność migawki nie zawsze odpowiada tej deklarowanej przez producenta. Gdy już znamy przewidywaną żywotność migawki możemy przystąpić do sprawdzenia przebiegu naszego aparatu.

Aparaty Nikon i Pentax

Zarówno aparaty Nikon jak i Pentax zapisują przebieg migawki w danych EXIF zdjęcia, a to znacznie ułatwia nam zadanie ponieważ istnieje wiele darmowych stron internetowych (na przykład MyShutterCount.com czy ShutterCounter.com), które pozwolą szybko sprawdzić przebieg w trybie online bez konieczności podpinania aparatu do komputera. Wystarczy wgrać ostatnie zdjęcie wykonane aparatem i sprawdzić szczegóły danych EXIF. Jeśli nie chcemy wgrywać zdjęcia na taką stronę, możemy alternatywnie pobrać program do odczytu danych EXIF. Większość z nich niestety pozwala zobaczyć tylko podstawowe informacje więc potrzebny nam jest program zapewniający dostęp do całej gamy danych EXIF, taki jak EXIFTool. Po zainstalowaniu programu trzeba otworzyć wiersz poleceń system Windows i wpisać polecenie: exiftool source_jpeg_file.jpg | find “Shutter Count” zastępując “source_jpeg_file.jpg” nazwą pliku JPEG, którego dane chcemy sprawdzić, a liczba która się wtedy pojawi będzie liczbą wyzwoleń migawki.

Aparaty Canon

Z Canonami jest nieco trudniej, bo aparaty nie zapisują liczby wyzwoleń migawki w danych zdjęcia i tylko w przypadku garstki wybranych modeli da się przebieg sprawdzić przy pomocy wyżej wspomnianych stron internetowych. Ale można to zrobić inaczej (oczywiście pomijając wizytę w autoryzowanym serwisie, który może sprawdzić dla nas przebieg aparatu). Istnieje program EOSInfo dla system Windows (jego wersja na komputery Mac to 40D Shutter Count), który po wgraniu i podłączeniu aparatu kablem do komputera pozwala sprawdzić przebieg. Podobnie działa program EOS Inspector dostępny wyłącznie w wersji Mac. Istnieje jeszcze jeden program: Magic Lantern, który instaluje się bezpośrednio w aparacie z karty CF lub SD i dodaje do aparatów Canon EOS szereg nowych możliwości, w tym dostęp do danych na temat liczby wyzwoleń migawki. Oczywiście zawsze należy pamiętać, że zainstalowanie w aparacie oprogramowania nie-firmowego niesie pewne zagrożenie.

Aparaty Olympus i Panasonic

W przeciwieństwie do lustrzanek Canon, Nikona i Pentaksa, aparaty firmowane przez Olympusa i Panasonika mają wbudowaną w aparat – chociaż ukrytą – możliwość odczytania przebiegu migawki. Aby dotrzeć do owego ukrytego menu trzeba wykonać szereg operacji w aparacie w odpowiedniej kolejności. Ta sekwencja operacji może się różnić od modelu do modelu więc należy w Internecie znaleźć odpowiedni kod dla swojego aparatu.

Typowa sekwencja operacji dla aparatów Olympus wygląda tak:

1. Włącz aparat.
2. Otwórz pokrywę gniazda karty pamięci.
3. Wciśnij jednocześnie przyciski “PLAY” i ”OK”.
4. Wciśnij pokrętło w następującej kolejności: w górę, w dół, w lewo, w prawo.
5. Wciśnij do końca przycisk spustu migawki.
6. Wciśnij pokrętło.

Typowa sekwencja operacji dla aparatów Panasonic wygląda tak:

1. Włóż kartę pamięci do gniazda.
2. Włącz aparat i zrób zdjęcie.
3. Wyłącz aparat.
4. Wybierz tryb ręcznego doboru parametrów ekspozycji (Manual).
5. Wciśnij jednocześnie i przytrzymaj przyciski Q.MENU/Fn2, DISP/Fn1, oraz STRZAŁKA W PRAWO w trakcie włączania aparatu.
6. Wciśnij i przytrzymaj przycisk Q.MENU/Fn2 razem z przyciskami MENU/SET oraz STRZAŁKA W LEWO.
7. Powtórz ostatni krok, czyli wciśnij i przytrzymaj przycisk Q.MENU/Fn2 razem z przyciskami MENU/SET oraz STRZAŁKA W LEWO. Pojawi się dwustronicowe menu historii operacji.
8. Wciśnij DISP/Fn1, aby przechodzić między dwoma menu informacji.
9. Liczba obok frazy PWRCNT określa ile razy aparat był włączany, liczba obok frazy SHTCNT określa liczbę wyzwoleń migawki, a liczba obok frazy STBCNT określa ile razy błyskał flesz.
10. Wyłącz aparat aby wrócić do normalnego trybu pracy.

Aparaty Sony

Sprzęt Sony nie ułatwia użytkownikom uzyskania informacji o przebiegu aparatu. Problemem jest to, że czasem metody, które działały w przypadku starszych modeli nie sprawdzają się dla najnowszej generacji aparatów. Można wypróbować darmową stronę Sony Alpha Shutter Count, oraz metody dotarcia do danych EXIF opisane dla aparatów Nikon i Pentax; zależnie od modelu może się udać, ale w przypadku najnowszej generacji bezlusterkowców szanse są nikłe.

W przypadku aparatów Fujifilm oraz nojnowszych modeli Leica M jedynie autoryzowany serwis może sprawdzić przebieg migawki.

Tekst: Jarosław Brzeziński

Zdjęcia: Materiały producentów