Super Takumar 50mm F1.4 czyli legendarny pogromca Planara: krótki rys historyczny i galeria zdjęć przykładowych

Super Takumar 50mm F1.4 to obiektyw wart uwagi i to zarówno z powodów historycznych jak i czysto fotograficznych. Tak jak dla Roberta marką legendarną był Zeiss, o czym niedawno pisał na blogu w tekście na temat obiektywu Carl Zeiss Distagon T* 55mm F1.4 ZE, w moim przypadku był to Pentax.

W czasach gdy nie stać mnie było na żaden aparat fotograficzny znajomy mojego ojca, świetny malarz i fotograf Bolesław Omieciński, używał sprzętu firmy Asahi Optical Company, który jawił mi się jako nieosiągalny przedmiot pożądania. Do dzisiaj z opowieści Omiecińskiego zapamiętałem magiczne słowa SMC oznaczające najbardziej zaawanasowane niegdyś powłoki przeciwodblaskowe, które firma Asahi nakładała na soczewki swoich obiektywów. Sentyment do marki Pentax pozostał mi na zawsze i to nas prowadzi do poniższej opowieści.

Super Takumar 50mm F1.4: geneza

Dawno, dawno temu w odległej Japonii szefom firmy Asahi Optical Company zamarzyło się stworzenie najlepszego na świecie obiektywu o ogniskowej 50 mm. Nie było to łatwe zadanie w czasach, gdy światem optyki standardowej rządził Summicron ze stajni Leica i Planar ze stajni Carl Zeiss. Ale ambicje Japończyków miały niezłe zaplecze finansowe i inżynierowie Asahi dostali zadanie stworzenia obiektywu, który strąci niemieckich konkurentów z piedestału i zapewni produktom Pentax wiodącą pozycję na polu optyki precyzyjne niezależnie tego, ile to będzie kosztować.

I tak na początku lat 60. XX wieku postał pierwszy Super Takumar 50mm F1.4, którego od chwili pierwszych niezależnych testów nazwano pogromcą Planara. Wszystko co było z nim związane kosztowało mnóstwo pieniędzy. Sporo funduszy poszło na  badania i rozwój ale przede wszystkim niezwykle kosztowna  była sama produkcja obiektywu. Super Takumar wyróżniał się skomplikowaną budową optyczną: o ile klasyczny schemat Planara to 7 soczewek w 6 grupach, inżynierowie Asahi dali 8 soczewek w 7 grupach w tym klejony tryplet o zakrzywionych powierzchniach, który jest niezwykle skomplikowany – ergo kosztowny w produkcji. Aby móc go sprzedawać, firma nie mogła w całości przerzucić tych kosztów na nabywców, zatem podobno traciła pieniądze na każdym sprzedanym egzemplarzu.

Super Takumar 50mm F1.4 zachwycił cały świat, Pentax zdobył koronę króla standardowych obiektywów, ale nie mógł dalej ciągnąć nierentownej produkcji zatem 8-sczewkowy Super Takumar  został zastąpiony tańszą w produkcji wersją z 7 soczewkami w 6 grupach, czyli w tradycyjnym schemacie Planara. I tak pogromca Planara stał się znowu Planarem. Zresztą całkiem niezłym ale zagorzali fan Super Takumara widzą różnicę pod względem ostrości na korzyść wersji 8-soczewkowej. Są jednak tacy, którzy uważają wersję 7-soczewką za odrobinę ostrzejszą, co może wynikać z umieszczenia w konstrukcji optycznej szkła z domieszką pierwiastków ziem rzadkich (tor). W każdym razie obydwie wersje są warte uwagi.

Super Takumar 50mm F1.4 z 8 soczewkami był produkowany tylko przez dwa lata (1964-1966), i chociaż powstało około 128000 egzemplarzy w 88 partiach produkcyjnych, dobrze zachowane sztuki są coraz rzadsze, a ceny za nie poszły w ostatnich latach w górę. Przez pewien czas produkowane były obydwie wersje, czyli 8- i 7 soczewkowa, zatem nie zawsze obiektyw o niższym numerze seryjnym jest wersją 8-soczewkową.

Cechy wyróżniające i kompatybilność

Zatem po czym można poznać wersję 8-soczewkową obiektywu Super Takumar 50mm F1.4. Jedyne pewne dowody to znacznik korekcji ustawienia ostrości w podczerwieni położony na skali głębi ostrości po prawej stronie wartości przysłony 4 (w wersji 7-soczewkowej jest położony po lewej stronie wartości przysłony 4) – patrząc od mocowania gwintowego obiektywu; oraz wystająca nieco z tyłu tubusu wypukła soczewka.  Reszta cech wyróżniających może się pojawić, ale nie musi, więc ich nie wymieniam.

W czasach produkcji 8-soczewkowego obiektywu Super Takumar 50mm F1.4 jego naturalnym kompanem był aparat Pentax Spotmatic, ale przy zakładaniu obiektywu na Spotmatica trzeba uważać, bo zdarzają się wczesne, niezmodyfikowane egzemplarze tego aparatu, które nie są kompatybilne z optyką Super Takumar 50mm F1.4 ze względu na kształt popychacza przysłony, który może uszkodzić tylną soczewkę obiektywu. Literatura przedmiotu dostępna w Internecie wyjaśnia na czym ten problem polega.

Światłem malowane

Super Takumar 50mm F1.4 ma świetną transmisję barw ale to ostatnie jest cechą wspólną Takumarów. Nawet przy pełnym otworze przysłony jest dostatecznie ostry nawet na cyfrowych bezlusterkowcach, chociaż nie jest to kliniczna ostrość dzisiejszej optyki. Na dodatek obiektyw bardzo ładnie rysuje, a raczej maluje, obszary poza płaszczyzną ostrości. Zatem zachęcam do szukania sztuk w przyzwoitym stanie, bo to nie tylko fascynujący kawałek historii ale i ciekawe narzędzie do fotografowania. Zdjęcia pokazane w tekście zostały wykonane przez adapter na aparacie Nikon Z6.

Galeria zdjęć przykładowych zmniejszonych do 2000 pix na dłuższym boku

Na zdjęciach znajdują się członkowie zespołu InterFoto.eu, w tym spora część ekipy, która tworzy dla Ciebie zdjęcia i testy obiektywów: Juliusz Malinowski, Marek Ratkowski, Tomasz Krowa Dobrowolski, Robert Karaś, Martyna Cienkusz i oczywiście Jarosław Brzeziński :):):).

Sprzęt dostępny w sklepie InterFoto.eu

Sklep i komis InterFoto.eu oferuje szeroką gamę sprzętu nowego i używanego, w tym historycznie ważne perełki sprzętowe, a także adaptery pozwalające łączyć stare z nowym.

Nikon Z6

Pentax Spotmatic z obiektywem Super Takumar 50mm F1.4

K&F Concept M42 – Nikon Z Adapter