Carl Zeiss S-Planar 50mm F4: zdjęcia przykładowe z klasycznego obiektywu do kopiowania

S-Planar 50mm F4 Car Zeiss to Special Reproduction Lens, czyli obiektyw specjalnie zaprojektowany do kopiowania z zachowaniem super ostrego odwzorowania najdrobniejszych szczegółów. Wprowadzony do produkcji w roku 1963 obiektyw miał mocowanie do systemu Contarex, który pojawił się na rynku w roku 1958. Optyka typu S-Planar była produkowana do różnych formatów, a jej inny przykład stanowi choćby oferowany w sklepie InterFoto.eu obiektyw wielkoformatowy Carl Zeiss S-Planar 120mm F/5.6. O optyce Carl Zeiss S-Planar 50mm F4 pisaliśmy przy okazji prezentacji wybranego sprzętu vintage znajdującego się w ofercie InterFoto.eu.

Optyka typu Planar

Zeiss Planar – obiektyw fotograficzny zaprojektowany w 1896 r. w zakładach Carl Zeiss przez Paula Rudolpha. Początkowo Rudolph zaprojektował obiektyw Gaussa składający się z sześciu pojedynczych elementów, ale niezadowolony z wysokich zniekształceń zaczął eksperymentować z układem centralnych elementów, odkrywając, że sklejenie ich ze sobą znacznie poprawiało jakość obrazu. Pierwszy obiektyw z przesłoną f/4,5 początkowo nazwany był Anastigmat Series IA, późniejsza nazwa Planar (z łac. planum – płaski) wywodzi się z bardzo niskiego zakrzywienia płaszczyzny odwzorowania obiektywu.Planarami były wysokiej jakości standardowe obiektywy do aparatów Hasselblad, Contax i Rolleiflex.

Carl Zeiss S-Planar 50mm F4

S-Planar 50mm F4 Car Zeiss to Special Reproduction Lens czyli obiektyw specjalnie zaprojektowany do kopiowania z zachowaniem super ostrego odwzorowania najdrobniejszych szczegółów. Obiektyw zapewnia maksymalną ostrość, brak dystorsji czy krzywizny pola. Są to cechy idealne dla wykonywania reprodukcji – na przykład dokumentów, zdjęć czy obrazów. Pierścień ustawiania ostrości jest wyskalowany nie w miarach odległości lecz w precyzyjnie skaliborowanych skalach odwzorowania od 1:2,8 do 1:13, co odpowiada wielkości pola obrazowego od 3 x 4 cale do 12 x 17 cali. S-Planar 50mm F4 Carl Zeiss to jeden z najlepszych obiektywów do kopiowania jaki kiedykolwiek powstał.

Co ciekawe, filtry Contarex były wyposażone w mocowanie bagnetowe umożliwiające korzystanie z tych samych filtrów B 56 w całej gamie obiektywów Contarex o ogniskowych od 21 mm do 135 mm. Z tym samym mocowaniem bagnetowym produkowano osłony przeciwsłoneczne. Contrarex produkował dwa typy osłony przeciwsłonecznej: jedna, szersza pasowała do obiektywów o ogniskowych 21 mm i 35 mm, a węższa do obiektywów o ogniskowych 50 mm, 85 mm i 135 mm.

Dane techniczne

Oryginalne oznaczenie producenta: Carl Zeiss S-Planar 1:4 f-50mm

Data premiery rynkowej: rok 1963

System: Contarex (wprowadzony na rynek w rok 1958)

Mocowanie i odległość od mocowania obiektywu do elementu światłoczułego: Contarex (46 mm)

Budowa optyczna: 6 soczewek w 4 grupach

Kąt widzenia: 46,8°

Maksymalny otwór przysłony: F4

Przysłona: automatyczna, sterowanie z aparatu

Liczba listków przysłony: 5

Minimalna odległość ustawiania ostrości: 0,24 m

Maksymalna skala odwzorowania: 1:2,8

Wygląd, mechanika, ergonomia i adaptacja

Carl Zeiss S-Planar 50mm F4 czaruje od samego począku utlitarnym wyglądem – ascetycznemu matowo srebrnemu wykończeniu tubusu towarzyszy prosta 5-listkowa przysłona i surowe oznaczenia skali odzworowania. Pierścień ustawiania ostrości ma dwa wygodne skrzydełka ułatwiające obracanie. Mechanika jest bez zarzutu a pierścień działa płynnie i idealnym oporem, co jest tym bardziej godne podziwu w sprzęcie sprzed prawie 60 lat. Zdjęcia przykładowe zostały wykownane na pełnoklatkowym bezlusterkowcu Sony a7R III a obiektyw został zamocowany poprzez dwa adaptery CRX-LM (czy Contarex-Leica M) oraz Techart LM-EA7 (Leica M-SonyE). Sterowanie przysłoną w systemie Contarex odbywało się z poziomu aparatu – tutaj pierścień przysłon znajduje się na adapterze QRX-LM.

Obrazek

Porzucmy teraz królestwo suchych faktów i przyjrzyjmy się walorom piktoralnym obrazka z testowanego obiektywu. Niezmiennie powtarzam, że – posługując się nieco naciągniętą analogią – dawanie nowego życia starym obiektywom jest trochę jak adoptowanie starych psów ze schroniska. Okazuje się, że zapomniany, anonimowy staruszek po przejściach ze schroniska, przyjęty przez kochającą, wyrozumiałą i cierpliwą rodzinę zyskuje nowy blask, rozkwita i oddaje z nawiązką zainwestowane w niego uczucia. Tak samo stare obiektywy zasługują na drugą szansę, Zatem traktujmy je z miłością, a odpłacą ciekawymi obrazkami.

Ostrość

Muszę jeszcze raz podkreślić, że obiektyw jest przeznaczony do kopiowania i nie ostrzy do nieskończoności, a wyskalowany jest nie w jednostkach odległości, lecz w skalach odwzrowowania. Ostrość przy skali odwzorowania 1:13 jest bardzo dobra w środku obrazu i dobra na brzegu. Już przy F5.6 brzeg dogania środek a od F8 cała powierzchnia kadru ma znakomitą ostrość.

Flary nade wszystko

Carl Zeiss S-Planar 50mm F4 generuje niezywkłe flary, bo nie był projektowany do fotografowania pod światło. Jesli ktoś lubi flarowanie nie rozczaruje się. Oto mała galeria flar tworzonych przez S-Planara:

Bokeh

Otwór względny F4 przy ogniskowej 50 mm nie pozwala na uzyskanie dużego rozmycia tła nawet przy pełnym otworze przysłony. a pięciolistkowa przysłona nie sprzyja wyglądowi nieostrości po przyknięciu. Ale niewielkie odległości obrazowania, do których obiektyw został zaprojektowany, pozwalają na pewne rozmycie tła położonego za głównym obiektem. Bokeh jest nieco nerwowe, a krążki światła na brzegach kadru są zniekształone w owale, ale nieostrości mają niewątpliwie interesujacy charakter, typowy dla optyki vintage.

Summa summarum

Carl Zeiss S-Planar 50mm F4 to cudowny okaz historyczny, który na dodatek pozwala robić zdjęcia mające charakter nieosiągalny przy pomocy nowoczesnej optyki. Jakość wykonania i mechaniki jest bez zarzutu, a optyka idealnie dostosowania do kopiowania. Poza fotografią obrazu olejnego, która mieści się w zakresie pojęciowym kopiowania, Ja użyłem go do zastosowań nieprzewidzianych przez konstruktorów S-Planara, I bardzo dobrze się stało bo jak stary adoptowany pies odpłacił w dwójnasób okazane mu zainteresowanie. Stara szkoła górą!

Galeria zdjęć przykładowych

Galeria zdjęć przykładowych wykonanych obiektywem Carl Zeiss S-Planar 50mm F4 i aparatem Sony a7R III.

Zdjęcia w pełnej rozdzielczości

Zdjęcia w pełnej rozdzielczości wykonane obiektywem Carl Zeiss S-Planar 50mm F4 i aparatem Sony a7R III.