MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena: tak krawiec kraje… czyli zdjęcia przykładowe zrobione wbrew przeciwieństwom losu

MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena to klasyczny teleobiektyw, który został pierwotnie zaprojektowany dla dalmierzowych aparatów Contax a po wojnie był najczęściej wyposażony w bagnet Pentacon Six, ale czasem pojawiał się także w mocowaniu M42. Przez lata obiektyw zmieniał się nie tylko pod względem kosmetycznym, ale modyfikowano także jego schemat optyczny i mimo, że wszystkie wersje noszą oznaczenie Sonnar, nie wszystkie na to miano zasługują.

Ja dostałem do wykonania zdjęć testowych ostatnią wersję MC, która jest najsłabsza optycznie a na dodatek testowany egzemplarz miał zamocowany na stałe adapter na bagnet Nikon F z soczewką korekcyjną, która jak wiadomo pogarsza jakość optyki zatem lekko nie było. Ale jak głosi stare powiedzenie: “tak krawiec kraje jak mu materii staje.” Wbrew przeciwieństwom losu zrobiłem zdjęcia przykładowe.

MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena: rozwój konstrukcji i specyfikacje

Mówiąc w telegraficznym skrócie pierwsze wersje przedwojenne miały schemat Sonnara, powojenne w stylistyce „zebra” miały ulepszony schemat Sonnara, późniejsza zaktualizowana wersja czarna była nieco zmodyfikowanym Sonnarem, ale ostatnia wersja oznaczała odejście od kosztownego w produkcji schematu Sonnara.

Producent: Carl Zeiss Jena (DDR)
Ogniskowa: 300mm
Maksymalny otwór przysłony: F4
Minimalny otwór przysłony: F45
Liczba listków przysłony: 7
Minimalna odległość ustawienia ostrości: 4m
Średnica mocowania filtrów: 86mm
Waga: 1550g (MC), 2070g (Zebra)
Długość: 204mm (MC), 224mm (Zebra)
Schemat optyczny został przeliczony w roku 1963 a następnie zmodyfikowany w roku 1974 – i to właśnie ostatnią, lżejszą o 520g i krótszą o 20mm wersję Multi Coatad dostałem do testu.

Więcej historii

Schemat optyczny pierwszego Sonnara 300mm F4 został wyliczony w sierpniu 1938 roku przez Ludwiga Berthele, twórcę wszystkich konstrukcji typu Ernostar i Sonnar do roku 1945. Pierwsze wersje z chromowanym tubusem powstały dla aparatów dalmierzowych Contax z przystawką lustrzaną. Po roku 1940 pojawiła się nowa, czarna wersja, która była produkowana do połowy lat 60. XX wieku. W NRD w latach 1963-64 przeprojektowano obiektyw dla aparatów Praktisix: tubus otrzymał stylistykę nazywana „zebra”, a w konstrukcji optycznej dokonano niewielkich poprawek. To wszystko sprawiało, że montaż obiektywu wymagał niezwykłej precyzji i dbałości.

Generalnie rzecz biorąc obiektywy w schemacie Sonnara są drogie w produkcji ponieważ wymagają użycia grubych soczewek o dużych krzywiznach, a Sonnar 300mm F4 był jednym z najkosztowniejszych Sonnarów z powodu bardzo dużej średnicy soczewek. To właśnie ogromne koszty, trudności w produkcji soczewek i duży odsetek odrzuconych komponentów optycznych sprawiły, że w roku 1974 policzono obiektyw na nowo ale niestety nowa konstrukcja czyli MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena nic nie miała wspólnego ze schematem Sonnara a była raczej bliższa konstrukcji Meyer Orestegor 4/300.

MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena ważył znacznie mniej od poprzednika ponieważ soczewki były cieńsze. Jakość optyczna była jednocześnie gorsza.

Kilka słów o testowanym obiektywie

MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena jest znakomicie skonstruowany od strony mechaniki, natomiast wersja którą otrzymałem do testu ma na stałe zamocowany adapter na bagnet Nikon F z soczewką korygującą co ma wpływ na jakość generowanego obrazka. Po pierwsze, przy pełnym otworze przysłony ostrość jest kiepska zatem dla uzyskania przyzwoitej ostrości przymykałem obiektyw do F5.6-F8.

Po drugie, soczewka wprowadza winietowanie, które jest największe przy minimalnej odległości fotografowania i zwiększa się wraz z przymykaniem przysłony. To powoduje zabawny efekt po włączeniu stabilizacji w aparacie Nikon Z6, na którym robiłem zdjęcia poprzez adapter Nikon FTZ. Stabilizacja powoduje ruch winietowania na krawędziach obrazu, jakby ktoś poruszał czarnym okręgiem z dziurą w środku przed matrycą. Zdjęcia zamieszczam w takiej formie, w jakiej wyszły z kombinacji MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena, Nikon FTZ, Nikon Z6.

Ostatnio Robert opublikował wpis ze zdjęciami z obiektywu Biometar 80mm F2.8 zaprojektowanego do aparatu Pentacon Six, a ja dodaję dzisiaj swoje z obiektywu MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena bo niezależnie od trudności jakie temu towarzyszą, zawsze uważam że warto adaptować obiektywy ze starych “osieroconych” systemów.

Galeria zdjęć zmniejszonych do 2000 pix na dłuższym boku

Sprzęt użyty do wykonania zdjęć przykładowych

MC Sonnar 300mm F4 Carl Zeiss Jena

Nikon FTZ

Nikon Z6.